Paenitentialia
(Bußbücher)
Repertorium Fontium –, –
| Autor | Hrabanus Maurus |
|---|---|
| Entstehungszeit | 841-856 |
| Berichtszeit | 841-856 |
| Gattung | Kirchenrecht |
| Region | Frankenreich |
| Schlagwort | Buße; Kanonisches Recht |
| Sprache | Lateinisch |
Beschreibung
Hraban hat zwei Kompilationen zur Bußdisziplin aus Konzilssammlungen, Bibel und insularen Bußbüchern verfasst:
a) Paeniteniale ad Otgarium, zusammengestellt 841/42 für Erzbischof Otgar von Mainz (826-847). Inc.: Quamdio vos, sancte pater, sperabamus ad nov venturos.
b) Paenitentiale ad Heribaldum, zusammengestellt ca. 853 für Bischof Heribald von Auxerre (828-857). Inc.: Capitula quaedam in pittatio conscripta.
Hinzu kommt wahrscheinlich eine in der Handschrift Wolfenbüttel, Herzog August Bibliothek, Cod. Guelf. 656 Helmst. überlieferte Bearbeitung des Bußbuchs Halitgars von Cambrai; siehe dazu Comm. Kottje (1980) 90-102.
Handschriften – Mss.
Literatur zu den Handschriften allgemein
E. Dümmler (MGH Epp., 5), 1899, 462 (dMGH) a)E. Dümmler (MGH Epp., 5), 1899, 509 (dMGH) b)R. Kottje, Bußbücher in mittelalterlichen Bücherverzeichnissen, Sacris erudiri 45 (2006) 305-326 (ZDB – ZSdigital) R. Kottje, Verzeichnis der Handschriften mit den Werken des Hrabanus Maurus (Monumenta Germaniae Historica. Hilfsmittel, 27), Hannover 2012 Register p. 259-260https://ccl-beta.as.uky.edu/corpus/by-title-and-shelfmark 1 Hs. von b)http://www.mirabileweb.it/title/paenitentiale-ad-heribaldum-hrabanus-maurus-n-780--title/188845 17 Hss. von b) (Stand: November 2025)http://www.mirabileweb.it/title/paenitentiale-ad-otgarium-hrabanus-maurus-n-780-ca-title/21185 5 Hss. von a) (Stand: November 2025)
Ausgaben – Edd.
v. Comm. Kottje (1980) 276-278 b), Widmungsbrief, ebd. 279 Auszug (c. 34)J. P. Migne, Patrologiae cursus completus. Series Latina, 112, Parisiis 1841-1864, 1397-1424 (BV) a)J. P. Migne, Patrologiae cursus completus. Series Latina, 110, Parisiis 1841-1864, 467-494 (BV) b)E. Dümmler (MGH Epp., 5), 1899, 462-465 (dMGH) a), Widmungsbrief und AuszügeE. Dümmler (MGH Epp., 5), 1899, 509-514 (dMGH) b), nur der WidmungsbriefCorpus Corporum 3893
Literatur zum Werk – Comm.
R. Kottje, Die Bußbücher Halitgars von Cambrai und des Hrabanus Maurus. Ihre Überlieferung und ihre Quellen (Beiträge zur Geschichte und Quellenkunde des Mittelalters, 8), Berlin – New York 1980 R. Kottje, Die Bußbücher Halitgars von Cambrai und des Hrabanus Maurus. Ihre Überlieferung und ihre Quellen, Sancta Crux 42 (1980/81) 17-29 (ZDB) R. Gamberini, in: C.A.L.M.A. Compendium Auctorum Latinorum Medii Aevi (500-1500), 6, Firenze 2020, 249-279 hier 277-278 Nr. 51, 53, 54M. B. Edholm, Re-examing Hrabanus Maurus' letter on incest and magic, Early Medieval Europe 31 (2023) 252-273 (ZDB) zum Paeniteniale ad OtgariumS. Meeder, Collectio CCCC capitulorum. The Collection in 400 Chapters: Introduction and Text (Monumenta Iuris Canonici. Series B: Corpus Collectionum, 11), Washington, D.C. 2025, xliii-l zu den Quellen des Paenitentiale ad HeribaldumR. Meens, Antiquorum canonum institutio aut sanctarum scripturarum auctoritas aut ecclesiastica consuetudo: Interpreting the Christian Past in Carolingian Penitential Discourse, in: The Politics of Interpretation: The Bible and the Formation of Legal Authority in the Early Middle Ages (Quellen und Forschungen zum Recht im Mittelalter, 17), hg. von G. Heydemann – R. McKitterick, Ostfildern 2025, 101-119
Literatur zum Autor – Comm. gen.
- Zitiervorschlag:
- https://www.geschichtsquellen.de/werk/2939 (Bearbeitungsstand: 03.12.2025)